Door Jim Ottelé (Rijksuniversiteit Groningen)

vrijdagavond

Hoe ontstaat leven? Waar komt het leven op onze planeet vandaan? Bestaan er ook andere vormen van leven? Wanneer leeft iets eigenlijk? Sinds mensenheugenis hebben dit soort vragen een grote rol gespeeld in onze maatschappij, religie en wetenschap.

Het zijn ingewikkelde en veel bestudeerde vragen. Er zijn veel onderzoekers die actief proberen om leven (na) te maken, maar waarom doen ze dit eigenlijk? En is het gevaarlijk?

In deze lezing wordt u meegenomen naar het ontstaan van onze planeet, de opkomst van de een- en meercellige organismen en het uiteindelijke ontstaan van de Mens. We bespreken problemen in de definitie van het leven en werpen een blik in het verleden. Wie is onze eerste levende voorouder? Ze staat bekend als Luca en laat duidelijk zien waarom het lastig is om te bepalen wanneer iets leeft. We zullen ons moeten beperken tot bepaalde eigenschappen die leven móét hebben. Vervolgens duiken we de wereld in van de systeemchemie en moleculaire zelf-replicatoren. We schrijven op dit moment de proloog naar een nieuw tijdperk waarin de open evolutie van synthetische replicatoren centraal staan.

Jim Ottelé is onderzoeker in de vakgroep van Sijbren Otto aan de Rijksuniversiteit Groningen. Deze vakgroep houdt zich bezig met het creëren van synthetisch leven met behulp van systeemchemie.

www.otto-lab.com
www.jim.ottele.nl

Door Susanne Dirks-Trommelen (Fontys Lerarenopleiding Tilburg) en Arne Mast (Arnemast.nl)

Was u er vorig jaar bij? Of het jaar daarvoor? Bij de Great Woudschoten Chemical Egg Race? Als ja, dan doet u vast weer mee. Immers, de Egg Race wordt al een echte traditie. En als u er eerder nog niet bij was: komen! Een egg race is een wedstrijdje waarin je een opdracht moet uitvoeren. Degene(n) die dat het beste doet (doen) is (zijn) de winnaar. En omdat het een chemical egg race is, is het natuurlijk een chemische opdracht. Perfect dus voor Woudschoten Chemie. U kunt de opdracht zo meenemen voor in de klas. En er komt natuurlijk een winnaar die een prijs krijgt! Maar eerlijk is eerlijk, het gaat om het spel en wat minder om de knikkers.

Dit jaar gaat onze egg race (uiteraard) over het periodiek systeem. Hoeveel weet u daarvan? En hoe behendig beweegt u zich daar doorheen? En wat kunt u ermee? Kunt u samenwerken met collega’s en binnen de tijd blijven? En zoals gezegd, u kunt de opdracht meenemen. U krijgt zelfs een opdracht extra mee.

Nadat er een winnaar is, gaan we nog een stapje verder. We gaan eens kijken hoe je zo’n opdracht voor een egg race in elkaar zet. Dat levert vast ook weer veel moois op!
Ja, het wordt hard werken, maar daarvoor is het ook een werkgroep! Trouwens, er is nog een andere reden waarom u zich er in uw element zult voelen: het wordt weer heel gezellig op die vrijdagavond bij de Great Woudschoten Chemical Egg Race!

Wij hebben er zin in, en we hopen u te zien bij de GWCER!

Susanne, s.dirkstrommelen@fontys.nl
Arne, arne@arnemast.nl

Door Marcel van den Heuvel (Metameer) en Peter Boeser (Driestar College)

In deze werkgroep presenteren wij een practicum die ontworpen is om bij leerlingen specifieke denkwijzen te trainen (naar: curriculum.nu, SLO). Expertgroepen werken in dit practicum samen om een Arduino-geleidbaarheidsmeter te maken, die ingezet wordt om een metingen te doen in een actueel milieuvraagstuk: Verzilting door langdurige droogte. Je gaat zelf ervaren hoe het is om expert te zijn, afhankelijk van andere experts. Daarnaast gaan we in gesprek over de wenselijkheid en inzetbaarheid van dit type onderwijs.

Door Rob van Rijn en Jan Beks (Universiteit Utrecht)

Na een algemene introductie stellen we u in de gelegenheid om kennis te maken met drie verschillende experimenten in een carrousel werkvorm.
1) Isoleren van radioactieve isotopen en halveringstijden bepalen
2) Röntgenstraling, kristallen meten en ionisatie
3) Identificeren van vervalproducten.

Bovenstaande experimenten zijn een aangepaste selectie van de experimenten die worden verzorgd door het Ioniserende Stralen Practicum (ISP) van het Freudenthal Instituut van de Universiteit Utrecht. Jaarlijks bezoekt het ISP ca 300 scholen op aanvraag en wellicht zijn we ook bij u op school te gast geweest. Radioactieve atomen is een actueel interdisciplinair thema, zowel vanuit fysisch als chemisch perspectief.

De doelstelling van het ISP is om leerlingen van 5,6 havo vwo elementaire kennis van radioactiviteit bij te brengen en daarmee bij te dragen aan bewustwording over dit thema.
Wij wisselen graag met u van gedachten over het thema radioactiviteit op scholen.

Door Jelte Bosma en Monica van Leeuwen (Darel Education)

In de workshop maken de deelnemers kennis met de zeer relevante en actuele masterclass die door DAREL Education, in samenwerking met EBN en de Universiteit Utrecht, kosteloos aan het VO wordt aangeboden.

De werkgroepsessie begint met een korte presentatie en plenair debat rond een aantal “eyeopeners” over fossiele brandstoffen en de energietransitie. Hierna gaan de deelnemers zelf aan de slag met een lesmodule uit de masterclass waarin onze primaire energiebronnen met elkaar worden vergeleken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de “Klimaatklok” met aftellend CO2-budget, die o.a. bij “Tegenlicht” te zien is geweest.

Zie Flyer 2019 Masterclass Energietransitie voor VO(pdf).

Door Hermen Bollemaat en Michiel van der Stelt (Hogeschool Utrecht, Institute of Life Sciences & Chemistry)

Raad jij je leerlingen die geïnteresseerd zijn in scheikunde wel eens aan om Chemische Technologie aan het HBO te gaan studeren? Heb je een goed beeld van het beroepenveld van een Chemisch Technoloog? Heb je het idee dat het een moeilijke studie is?

In deze workshop schetsen we een beeld van het werkveld van een Chemisch Technoloog, met actuele ontwikkelingen. Door middel van een korte voorbeeldles, met opdrachten, krijg je een indruk van het niveau van het begin van de opleiding.

Verder zijn wij hard bezig om de aansluiting van de opleiding met scheikunde in het VO zo goed mogelijk te krijgen. Daartoe delen we graag onze ideeën en recente aanpassingen in ons onderwijs met jullie, en gaan we graag het gesprek aan om de leerling deze mooie en perspectief-volle opleiding met succes te laten doorlopen.

Na afloop van deze workshop heb je concrete inspirerende voorbeelden gekregen die toegepast kunnen worden bij de lessen Scheikunde.

Door Ramon Busch (St. Michael College)

“Spelchemie” is al jaren een groot succes op het St. Michael College in Zaandam. Leerlingen uit 5-havo maken een spel en beoordelen elkaar, maar ook 6-vwo leerlingen worden ingezet bij de beoordeling. De opdracht kan in verschillende jaarlagen gebruikt worden, bij andere vakken en ook formatief ingezet worden.

Het prijswinnende concept is inmiddels door veel docenten al toegepast op hun eigen school naar aanleiding van de vorige keer dat de workshop gegeven werd op Woudschoten 2017.

Tijdens deze workshop zie je voorbeelden uit de praktijk, leer je hoe je de opdracht in je eigen les kunt toepassen en ga je zelf aan de slag. Na de workshop heb je alle materialen om een start te maken in je eigen lespraktijk.

Door Paul Kouwer (Radboud Universiteit Nijmegen)

Organische chemie zonder kennis van reactiemechanismes is ondenkbaar. Vanaf het eerst jaar van de Bachelor tot aan het laatste jaar van de Master worden mechanismes besproken en uitgewerkt. En nu zijn ze weer terug in het curriculum voor de scholier.

Wat moeten scholieren weten en wat wil je als docent (extra) weten over mechanismes? Wil je alleen pijlen trekken of wil je begrijpen waar de pijlen voor staan? Als je de mechanismes werkelijk begrijpt, wordt het ineens logisch dat, bijvoorbeeld, het ene geval een ander eliminatieproduct geeft dan een ander geval en dat een substitutiereactie een soms racemisch product geeft en soms niet.
Aan de hand van eenvoudige reacties, kijken we naar orbitalen, mechanismes en reactiesnelheden. De voorbeelden komen uit het eerstejaarscollege ‘Reactions and Kinetics’. Tijdens de workshop is er gelegenheid om te oefenen.

Door Joris van Elferen en Joris Coenders (Science-Web)

‘Meneer/mevrouw, ik snap het niet’. ‘Wat snap je niet’? ‘Ja, alles’. Iedere docent onderbouw zal dit herkennen. Met hart voor je leerlingen, je vak en de school leg je het nog een keer uit. Ondertussen zakken een aantal leerlingen onderuit. Zij snappen het al en moeten wachten totdat iedereen het snapt, voordat de les verder gaat.

In het onderwijs volgen we vaak het tempo van de leerlingen die extra uitleg nodig hebben. Dit betekent dat een deel van de klas geremd wordt en niet de kans krijgt om zich volledig te ontwikkelen. Terwijl, wanneer je de onderzoeken bekijkt, er weinig aanpassingen in het onderwijs zo effectief zijn als de snelle leerling het tempo te laten bepalen (Kulik & kulik; Kulik; George, Cohn & Stanley; Pressey; Kent; Borman & D’Agostino).

In 2008 zijn wij begonnen met de ontwikkeling van een lesmethode die kansen biedt. Kansen voor leerlingen én docenten. Onze lesmethode zorgt ervoor dat de talentvolle leerlingen hun eigen tempo kunnen bepalen en je tijd hebt om de leerlingen, die wat extra hulp nodig hebben, echt te begeleiden. Wil je weten hoe je bèta-talent in de onderbouw kunt stimuleren, je extra tijd hebt voor de minder snelle leerlingen, je leerlingen uit kunt dagen en leerlingen onderwijs op maat biedt, zonder dat je veel extra werk krijgt? Kom dan bij ons kijken en verlaat de ruimte met een stuk verbazing en inspiratie.

Door Martha Hoebens (Bedrijf in de Klas) en Marijn Meijer (C3)

In deze workshop combineren we praktisch lesmateriaal van C3 met denk- en doe-opdrachten van Bedrijf in de Klas. Deze combinatie staat garant voor een leuke les waar leerlingen veel met de handen bezig zijn. Door de denk-opdrachten van Bedrijf in de Klas ontdekken leerlingen waar de ontwikkelingen in de ‘gewone’ chemiebedrijven op dit moment zitten. Ingewikkeld? Helemaal niet! Door goed naar alledaagse producten te kijken, kun je al een heel eind komen.

De opdrachten zijn heel laagdrempelig en daardoor zeer geschikt voor vmbo en onderbouw havo en vwo. Maar koppel je er een kwalitatieve of kwantitatieve analyse aan, dan heb je ineens een verdiepend project voor de bovenbouw havo/vwo of zelfs een profielwerkstuk.
Doordat je kennis maakt met de achterliggende methode van Bedrijf in de Klas, kun je deze manier van werken ook makkelijk inzetten voor andere producten dan waar je in deze workshop mee kennis maakt. En nog mooier – zijn jullie op zoek naar bedrijven om aan je leerlingen te laten zien wat chemie in het echt inhoudt? Dan helpen we jullie met het vinden van een bedrijf o te koppelen.

Ben je benieuwd geworden? Meld je dan aan voor deze relaxte doe- en denk-workshop!

Door Sanne Daniels (De Nieuwste School) en Martin Vos (Fontys)

In het kader van meer formatief en minder summatief toetsen hebben we in leerjaar 4  de vakken scheikunde, NLT, natuurkunde en biologie afgesloten met een overgangsassessment. Het doel van het assessment is voor de leerling helder krijgen waar hij/zij staat in zijn leerproces. De belangrijkste uitkomst is de feedback en feed-up op vakkennis en vaardigheden zodat de leerling weet wat er nodig is om in leerjaar 5 een goede start te maken. Het gehele jaar wordt toegewerkt naar het overgangsassessment, bij scheikunde door langlopende praktische opdrachten die met name op onderzoeksvaardigheden zijn gericht. Daarnaast houden leerlingen het gehele jaar een conceptmap bij van de vakinhoud en ontvangen ze hierop feedback. Het assessmentgesprek bij scheikunde wordt vormgegeven in de vorm van een associatief spel, gebaseerd op het spel code-names, waarbij de dialoog tussen docent en leerling centraal staat. Tijdens de workshop geven wij toelichting op onze manier van werken en gaan we met het spel aan de slag.
Martin Vos (m.vos@fontys.nl) en Sanne Daniels (sannedaniels@denieuwsteschool.nl)

De inhoud van deze workshop maakt deel uit van een project dat gefinancierd is met een LOF-subsidie (https://www.lerarenontwikkelfonds.nl/).

Door Marloes ten Kate (Platform Talent voor Technologie)

Het Bèta&TechMentality-model is de langverwachte update van het succesvolle BètaMentality uit 2010. De wereld is de afgelopen 8 jaar veranderd: er zijn nieuwe dominante verhalen over technologie opgekomen en jongeren zijn anders naar techniek gaan kijken. Dit segmentatiemodel geeft het onderwijs een nieuwe kijk op jongeren en hoe zij betrokken zijn- of kunnen worden-  bij bèta en techniek; door uit te gaan van de waarden en drijfveren van de jongeren zelf.

Door Henriette Klein Bluemink (Montessori College Twente)

Net als andere jaren verzorgen we als TOT (Toa Ontwikkel Team) Twente weer een workshop op de Woudschoten Conferentie.
Nu onder de vlag van de NVON ( sinds september 2019). Voorheen hebben we als DOT TOA van de UT Enschede onze workshops gegeven.
Het is dus een nieuwe naam maar we zijn nog dezelfde personen.
Ook dit jaar zul je als deelnemer weer in je Element zijn bij onze workshop. Wat we meenemen is ook dit jaar weer een verassing maar dat je praktisch aan de slag gaat is zeker.
De voorschriften van de practica staan na afloop op de site.