Door Jan van Maarseveen (Universiteit van Amsterdam)

vrijdagmiddag

De massa van de aarde bestaat slechts voor 0.03% uit koolstof. Silicium is het naaste familielid in het periodiek systeem en met 27% van het gewicht van de aarde is dit, naast zuurstof, het op een na meest aanwezige element. M.a.w., als er één planeet is in het gehele universum waar het leven op silicium gebaseerd zou zijn dan moet dat wel onze moeder aarde zijn. Niets is minder waar! Waarom is silicium zo waardeloos? De natuur laat zien dat als je het kleine beetje koolstof dat er is efficient hergebruikt je dit kunt blijven doen zolang de zon blijft schijnen. Als we begrijpen hoe de natuur dit kunstje flikt ligt voor ons de weg naar duurzame materialen ook open. Hoe zouden wij dat kunnen doen? Na een inleiding gaan jullie zelf aan de slag met koolstof om deze vragen te beantwoorden. Ik zal mijn best doen mijn liefde voor koolstof over te dragen zodat het via jullie docenten aan de leerlingen overgedragen kan worden.

Door Jim Ottelé (Rijksuniversiteit Groningen)

vrijdagavond

Hoe ontstaat leven? Waar komt het leven op onze planeet vandaan? Bestaan er ook andere vormen van leven? Wanneer leeft iets eigenlijk? Sinds mensenheugenis hebben dit soort vragen een grote rol gespeeld in onze maatschappij, religie en wetenschap.

Het zijn ingewikkelde en veel bestudeerde vragen. Er zijn veel onderzoekers die actief proberen om leven (na) te maken, maar waarom doen ze dit eigenlijk? En is het gevaarlijk?

In deze lezing wordt u meegenomen naar het ontstaan van onze planeet, de opkomst van de een- en meercellige organismen en het uiteindelijke ontstaan van de Mens. We bespreken problemen in de definitie van het leven en werpen een blik in het verleden. Wie is onze eerste levende voorouder? Ze staat bekend als Luca en laat duidelijk zien waarom het lastig is om te bepalen wanneer iets leeft. We zullen ons moeten beperken tot bepaalde eigenschappen die leven móét hebben. Vervolgens duiken we de wereld in van de systeemchemie en moleculaire zelf-replicatoren. We schrijven op dit moment de proloog naar een nieuw tijdperk waarin de open evolutie van synthetische replicatoren centraal staan.

Jim Ottelé is onderzoeker in de vakgroep van Sijbren Otto aan de Rijksuniversiteit Groningen. Deze vakgroep houdt zich bezig met het creëren van synthetisch leven met behulp van systeemchemie.

www.otto-lab.com
www.jim.ottele.nl

Door Chris Slootweg (Universiteit van Amsterdam)

zaterdagochtend

Chris Slootweg was born in Haarlem (The Netherlands) in 1978 and received his undergraduate education from Vrije Universiteit Amsterdam in 2001. After earning his Ph.D in 2005, he pursued postdoctoral studies at the ETH Zürich. In 2006, he returned to VU to initiate his independent career. He was promoted to Associate Professor in 2014, and moved to the University of Amsterdam in 2016. The mission of his laboratory is to educate students at the intersection of fundamental physical organic chemistry, main group chemistry and circular chemistry.

Afval is grondstof is een bekend begrip, maar hoe doe je dit dan? In deze lezing laat ik zien dat de groene chemie principes het duurzaamheidsdenken in de chemie hebben aangewakkerd, doch om een circulaire economie te kunnen realiseren dienen we ook afval als grondstof voor de chemie te gebruiken waarvoor ook nieuwe (circulaire) chemie voor nodig is (Slootweg et al., Nature Chem. 2019, 11, 190). Door chemische processen echt circulair te maken, kunnen producten bijna onbeperkt hergebruikt worden, met energie als enige input. De chemische sector heeft de mogelijkheid om een leidende rol te spelen bij het bestrijden van schaarste en milieucrises als gevolg van ondoeltreffend afvalbeheer. Om deze milieuproblemen te verzachten en de impact van deze afvalproducten op het milieu te verminderen zijn dringend nieuwe chemische omzettingen nodig die efficiënt hergebruik en recycling van afval mogelijk maken.